Sigara Dumanından Pasif Etkilenme İnme Riskini de Artırıyor

Sigara Dumanindan Pasif Etkilenme Inme Riskini de Artiriyor

American Journal of Epidemiology 2005 161(3):213-218; Özet çeviri. Dr. Nazmi Bilir

Sigara dumanindan pasif etkilenmenin akciger kanseri ve kalp hastaligi riskini artirdigi uzunca bir zamandan beri bilinmekteydi. Bu çalismada ilk kez pasif etkilenmenin inme riskini de artirdigi ortaya konmaktadir. Çin'in Sanghay kentinde 526 inme vakasinin degerlendirildigi bir çalismada esleri sigara içen kadinlarda inme riskinin arttigi ve riskin esin içtigi sigara sayisi ile de orantili oldugu saptanmistir. Toplam 526 inme vakasinin incelendigi çalisma sonucunda hesaplanan Odds Ratio degerleri esin günde 1-9 adet sigara içmesi durumunda 1.28 (GA0.92-1.77), esin günde 10-19 adet sigara içmesi durumunda 1.32 (GA 1.01-1.72) ve esin 20 ve daha fazla sayida sigara içmesi durumunda da 1.62 (GA 1.28-2.05) olarak bulunmustur.

KADINLARDA AKCIGER KANSERI
Chest, 2005;127:768-777 Özet çeviri: Dr. Nazmi Bilir

Bu çalismada, ABD'de kanser kayit merkezlerinin verisinden yararlanilarak akciger kanserli hastalarla ilgili yapilan degerlendirmenin sonuçlari tartisilmaktadir. Toplam 228 bin hastanin yaslarinin ortalamasi 66 yil olarak bulunmustur. Akciger kanseri sikligi erkeklerde 1984 yilinda yüz binde 72.5 degeri ile en yüksek düzeyine çikmis, daha sonra azalma egilimine girmis ve 1999 yilinda yüz binde 47 degerine kadar düsmüstür. Kadinlarda ise akciger kanseri sikligi sürekli artis göstererek 1991 yilinda yüz binde 33.1 degerine kadar yükselmis sonra artis durmus ve 192-1999 yillari arasinda yüz binde 30.2 ile 32.3 arasinda seyretmistir. Kadinlardaki bu artisa paralel olarak akciger kanserlerindeki erkek/kadin orantisi 1975 yilindaki 3.56 degerinden 1999 yilinda 1.56'ya kadar azalmistir. Akciger kanserli hastalar arasinda kadinlarin payi 50 yasindan büyük olan grupta %35.4 olurken, 50 yasin altindaki grupta bu pay %40.9 olarak bulunmustur. Bu durum, kadinlar arasinda akciger kanserindeki artisin gençler arasinda daha belirgin oldugu anlamina gelmektedir.

"SIGARASIZ" TIYATRO
Dr. Nazmi Bilir

Sigaranin insan sagligi bakimindan yol açtigi tehditler 50 yili askin bir süreden bu yana bilinmektedir. Hatta önceleri yalnizca sigara içenlerin sorunu olarak degerlendirilen sigaranin, sigara dumanindan pasif olarak etkilenenlerde de çesitli saglik sorunlarina yol açtigi 20 yil kadar önce ortaya konmustur. Sigaranin neden oldugu sorunlar yalnizca saglik sorunlar da degildir; konunun çok büyük ekonomik ve sosyal yönü ve çevre kirliligi gibi boyutlari da vardir. Sonuç olarak sigara (ve her türlü tütün ürününün) kullanilmasinin kontrol edilmesi gerektigi ortadadir. Bu amaçla bütün ülkelerde oldugu gibi ülkemizde de çesitli etkinlikler yapilmaktadir. Ülkemiz açisindan bu anlamdaki en önemli gelisme hiç kuskusuz 1996 yilinda yürürlüge girmis olan "Tütün Mamullerinin Zararlarinin Önlenmesine Dair 4207 Sayili Kanun'dur. Bu Kanun, 18 yasindan küçüklere sigara satisini, kapali yerlerde ve toplu tasima araçlari ile egitim ve saglik tesislerinde sigara içilmesini, tütün ve tütün mamullerinin her türlü reklam ve tanitimini yasaklamakta, televizyonlara bu konuda egitim yapma ödevi vermekte ve sigara paketleri üzerine uyari yazisi yazilmasini öngörmektedir.

Bir konuda yasal düzenlemenin varligi kuskusuz çok önemlidir. Tütün ve tütün ürünlerinin kullaniminin kontrolü bakimindan da yasanin varligi gerekli olmakla birlikte, bu konuda çesitli kurum ve kuruluslara da önemli görevler düsmektedir. Özellikle egitim ve saglik kurumlarinin çabasi çok önemlidir. Bu kapsamda Hacettepe Üniversitesi'nde olusturulan ve amaci üniversitede sigara içilmesini kontrol etmek ve zaman içinde üniversiteyi "sigarasiz" hale getirmek olan "SIGARASIZ HACETTEPE GRUBU" da çesitli etkinlikler yapmaktadir. Grup düzenli olarak toplanmakta, arastirma ve yayinlar yapmakta, üniversite içinde sigara kullanimini azaltmak amaci ile çesitli etkinlikler düzenlemektedir. Dünya Saglik Örgütü tarafindan "Dünya Sigara Içmeme Günü" (World No Tobacco Day) olan 31 Mayis gününde, bir ilkögretim okulu ögrencileri arasinda sigaranin zararlari konulu resim yarismasi düzenlenmis, dereceye giren ögrencilere üniversite ögrencileri ve ögretim elemanlarinin katildigi toplantida ödüller verilmistir. Ayni kapsamda Hacettepe Üniversitesi Devlet Konservatuari Tiyatro Ana Sanat Dali ögrencileri ve ögretim elemanlari tarafindan sahneye konan "KESANLI ALI DESTANI" oyunu, günün anlami ile baglantili olmak üzere "SIGARASIZ" olarak oynanmistir. Hatirlanacagi gibi Kesanli Ali Destani oyununda pek çok sahnede oyuncular sigara içerler. Degerli yönetmen ve oyuncularin bu yönde duyarlik göstermeleri ve bu sahnelerde sigara içmemeleri çok olumlu bir etki yaratmis ve çok begeni almistir. Hatta bu örnek ile, tiyatronun da "SIGARASIZ" oldugunda daha iyi oldugu ifade edilmistir. Duyarli davranislarindan dolayi Hacettepe Üniversitesi Devlet Konservatuari yetkililerini kutlarken, bu duyarliligin diger tiyatro etkinliklerinde de giderek artan sekilde yayginlasmasi büyük dilegimizdir.

BILIM'E YÖN VERENLER: Sir Richard DOLL

Sigara kullaniminin saglik üzerindeki etkileri konusunda pek çok çalisma yapilmistir. Bunlardan bir tanesi tip literatüründe daha büyük yer tutmaktadir. Ingiltere'de 40 bin dolayinda doktorun uzun yillar izlenmesi seklinde yapilan bu çalismanin sonuçlari, sigara kullanimi ile çesitli hastaliklar arasindaki iliskiler konusunda önemli bilgileri ortaya koymustur.

Richard Doll 1912 yilinda Ingiltere'de (Hampton, Middlesex) dogdu, 1937 yilinda Londra Üniversitesi Tip Fakültesi'nden mezun olarak tip doktoru oldu. Savas yillarinda Misir ve Kibris'ta doktorluk yaptigi sirada böbrek tüberkülozu nedeniyle nefrektomi geçirdi ve 1945 yili baslarinda terhis oldu. Sonraki yillarda duodenal ülserde mesleksel faktörlerin rolü konulu bir projede çalisirken, çesitli iskollarinda çalisan 5000 dolayindaki isçinin %98.4'üne ulasip onlarla görüsme yapti. Arastirmaya katilim bakimindan ulastigi bu basari, MRC (Medical Research Council) Istatistik birimi baskani Bradford Hill'in dikkatini çekti. O yillarda MRC ve diger kuruluslar, akciger kanseri vakalarindaki artis konusuna ilgi duymaktaydi. MRC tarafindan 1947 yilinda düzenlenen bir toplantida, akciger kanseri sayisinda gerçekten bir artis oldugu sonucuna varildi ve arkasindan bu artisin nedenlerini incelemek üzere bir arastirma yapilmasi kararlastirildi. Bradford Hill, Richard Doll'u bu çalismaya "arastirma asistani" olarak katilmaya davet etti. Akciger kanserindeki artisin nedenleri incelenirken üzerinde durulan faktörler arasinda o yillarda Ingiltere'de ciddi bir sorun olan kentsel hava kirliligi, yollarin asfaltlanmasi nedeniyle insanlarin asfalt içinde bulunan katrandan etkilenmeleri veya oldukça sik görülen sifilisin tedavisinde kullanilmakta olan arsenik gibi etkenler vardi. Buna karsilik çok yaygin ve dogal sayilan bir davranis olan sigara kullanimi üzerinde durulmuyordu.

Çalisma için MRC genel sekreteri Sir Harold Himsworth Londra'daki 20 hastanede çalisan doktorlara mektup yazarak hastalari ile görüsmek için izin aldi. Böylelikle arastirmacilar akciger kanserli hastalar, baska kanseri olan hastalar ve kanser disi baska hastaliklari olan hastalarla görüserek bilgi topladilar. Analizler sonucunda akciger kanseri ile sigara kullanimi arasinda kuvvetli bir iliski buldular. Bu çalisma ile, sigara kullaniminin saglik sakincalari ilk kez bulunmustur. Bu beklenmedik sonuç üzerine çalismanin raporunu kamuoyuna açiklamadan önce Londra disinda baska yerlerde de benzeri sonuçlara ulasilip ulasilmayacagi konusunu incelemek üzere benzeri çalisma Londra disindaki yerlerde de yapilmistir. Bu çalismalarda da benzeri sonuçlar elde edilince çalismanin raporu makale olarak yayinlanmistir. Bu çalismanin hemen arkasindan da yaklasik 40 bin doktoru kapsayan ünlü izleme çalismasi baslatilmistir. Yakin zamanda 50 yillik izleme sonuçlari açiklanan bu büyük çalismanin sonuçlari 10 yil aralarla yayinlanmis ve sigara kullanimin saglik üzerindeki etkileri açik sekilde ortaya konmustur. Bu çalismalari nedeniyle Richard Doll Kraliçe tarafindan "Sir" unvani ile ödüllendirilmistir. Richard Doll Temmuz 2005'de 92 yasinda iken yasama veda etmistir.

INTERNET ÜZERINDEN SIGARA SATISI YASAGI

Internet üzerinden sigara satisinin yasaklanmasinin amaci sigaraya erisimin daha zor hale getirilmesidir. Bu durum özellikle çocuklar ve gençlerin sigaraya ulasmalarinin önüne geçmek bakimindan önem tasimaktadir. Bilindigi gibi Tütün Mamullerinin Zararlarinin Önlenmesine Dair Kanun 18 yasindan küçüklere sigara satisini yasaklamaktadir. Yani 18 yasindan küçükler bakkal ve marketlerden sigara satin alamayacaklardir. Oysa çocuklar ve gençlerin internet araciligi ile sigaraya ulasmalari kolaydir. Bu nedenle TAPDK'nin almis oldugu "internet üzerinden sigara satisinin yasaklanmasi" kararini yürekten destekliyorum ve mahkemenin yürütmeyi durdurmasini, çocuklarin sigaraya ulasmalarini önleyecek bir uygulamayi durdurdugu için uygun bulmuyorum.

TÜRKIYE'NIN TEK SIGARASIZ RESTORANI ISTANBUL'DA
Dr. Nazmi Bilir

Kapali ortamlarda sigara içilmesinin kontrolü çalismalarina paralel olarak restoranlarda da sigarasizlik politikasi uygulamalari baslamistir. Çogu restoranda sigara içilen ve içilmeyen bölümler ayrilmakla birlikte bu ayrimin bir çözüm olmadigi da bilinmektedir. Çesitli ülkelerde degisik sayida restoranlar yalnizca sigara içmeyen müsterilere hizmet etmeye baslamislardir. Bu konuda Fransa 444 adet sigarasiz restoran ile basi çekiyor. Fransa'yi 189 sigarasiz restoran ile Isviçre izliyor. Daha sonra 12 ve 10 sayilari ile Belçika ve Kanada gelmekte. Bu ülkeler disinda Çek Cumhuriyeti'nde 6, Litvanya'da 4, Ingiltere ve Romanya'da ise ikiser tane sigarasiz restoran var. Türkiye'nin de aralarinda oldugu 20 ülkede de birer tane sigarasiz restoran bulunmaktadir.